Στην ορεινή Ροδόπη κατοικεί η παραδοσιακή κοινωνία των Αγριάνων. Αναπτύσσουν τον δικό τους τρόπο ζωής, διαμορφωμένο από τις ιστορικές και περιβαλλοντολογικές συνθήκες στους αιώνες. Η καταγωγή τους χάνεται στα βάθη της Θρακικής προϊστορίας.
Ο γεωγράφος στράβων καθώς και οι μεγάλοι ιστορικοί Θουκιδίδης και Θεόπομπος μας μιλούν για την θρακική φυλή των Αγριάνων ως μία από τις 22 φυλές της προϊστορικής Θράκης. Ο Αρριανός στην «Αλεξάνδρου ανάβαση» τους αναφέρει 52 φορές και μας πληροφορεί οτι ο βασιλιάς τους Λάγαρος ήτν στενός φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δύο επίλεκτα τμήματα του στρατού ακολουθούσαν τον Μ.Αλέξανδρο σε όλες του τις επιχειρήσεις, ήταν καλοί ακοντισταί και άριστοι πολεμισταί. Ο πολεμικός τους χαρακτήρας αποδεικνύεται στις δύσκολες μάχες στον ποταμό Εριγώνα και στον Γρανικό. Ο Μέγας Αλέξανδρος τους εμπιστεύεται για την εργατικότητα, την μαχητικότητα και την αφωσίωσή τους και τους προσλαμβάνει στο ιππικό. Έτσι ως ιππομάχοι εντάσσονται στον στρατό του μεγάλου στρατηλάτη.
Η ονομασία Πομάκοι ετυμολογικά προέρχεται από το ιπ-πομάχ-οι, Πομάκοι. Ο «ιππομάχος» είναι » ο από ίππου μαχόμενος».
Τον 7ο μ.Χ. αιώνα εμφανίζονται οι Βούλγαροι στο προσκήνιο. Το 1186, με την ανασύσταση του Βουλγαρικού βασιλείου μεταξύ Δουνάβεως – Αίμου και εκμεταλλευόμενοι την αναρχία στο Βυζάντιο, επαναλαμβάνουν τις επιδρομές και καταστρέφουν πολλές πόλεις. Σκοπός τους είναι να αλλοιώσουν την σύνθεση του πληθυσμού και να τους παρουσιάσουν ως Βουλγάρους.
Οι Πομάκοι αποκομένοι στα άβατα βουνά της Ροδόπης, αναγκάζονται να υποκύψουν στον σλαβισμό και να αποδεχθούν το σλαβοβουλγαρικό γλωσσικό ιδίωμα. Αποτέλεσμα της βάναυσης και σκληρής καταπίεσης των Βουλγάρων ήτν αιτία να τους μισήσουν θανάσιμα.
Οι Τούρκοι, εκμεταλλευόμενοι την φιλονικία των βυζαντινών αυτοκρατόρων και με αλλεπάλληλες επιδρομές ολοκληρώνουν την κατάκτηση της Θράκης μετά την μάχη του Τσιρμέν το 1371 μ.Χ. Χρησιμοποιούν τον βίαιο εκτουρκισμό και εξισλαμισμό, με εισαγόμενους αιετικούς για την πραγματοποίηση του σκοπού τους. Όσοι από τους Πομάκους έμειναν ανεπηρέαστοι από τις διασπαρείσες αιρέσεις των Παυλικιανών, Μασσαλιανών, Βογομίλων και από τον Μπεκτασισμό, διατήρησαν την Ορθοδοξία μέχρι τον 17ο και 18ο αιώνα, αλλά και αργότερα μέχρι το 1923.
Οι ορεσίβιοι Πομάκοι θεωρούν στην αρχή, την κατάληψή τους από τους Τούρκους σαν ένα είδος απελευθέρωσης από την φοβερή βουλγαρική καταδυνάστευση τεσσάρων περίπου αιώνων.
Τον 16ο αιώνα ο μεγάλος βεζίρης Μεχμέτ Κιοπρουλού τους απειλεί: «ή γίνεσαι μουσουλμάνος ή σου παίρνω το κεφάλι». Οι γενίτσαροι περιμένουν έτοιμοι με τα γιαταγάνια γυμνά.
Ο Ιστορικός Παπαχριστοδούλου περιγράφει τον ομαδικό ξισλαμισμό των Πομάκων ως εξής:» Οι φύλαρχοι Πομάκοι, οι κοινοτάρχες και οι πρόκριτοί τους κατεβαίνουν από την Ροδόπη στην Φιλιππούπολη και παρουσιάζονται στις πολιτικές και θρησκευτικές αρχές των Τούρκων στο «κονάκι» όπου εκδηλώνουν την απόφασή τους να προσχωρήσουν σον Μωαμεθανισμό. Ο διοικητής φοβήθηκε το σκάνδαλο και τους παέπεμψε σον Μητροπολίτη Φιλιππουπόλεως Γαβριήλ. Εκείνος μάταια προσπάθησε να τους μεταπείσει κατηχώντας τους. Η περιτομή (σονέτι) όλων των αντιπροσώπων έγινε στο παλιό τζαμί του Σαχ Μεντίν Πασά (Ιμαρέτ). Όταν επέστρεψαν στις περιοχές τους εξισλαμίστηκαν και οι υπόλοιποι μέσα σε τέσσερα χρόνια (1656-1660)».
Ο Τσεχοσλαβάκος ιστορικός Ζιρέτσεκ αναφέρει ότι «μετά από διαταγή του μαγάλου βεζύρι Μεχμέτ Κιοπρουλού καταδαφίζονται 218 εκκλησίες και 336 παρεκλήσια στην βυζαντινή πολιτεία στο Παπίκιον όρος Ροδόπης». Το ίδιο αναφέρεται και από τον Σλάβιτσεκ στην ιστορία των Βουλγάρων.
Με την συνθήκη του Βουκουρεστίου το 1913 η περιοχή της Θράκης δίνεται στους Βουλγάρους. Οι Πομάκοι της Δυτικής Θράκης υφίστανται φοβερές διώξεις και δέχονται τρομερές πιέσεις για να εκβουλγαριστούν.
Οι Αγριάνες (ιππομάχοι Πομάκοι) είναι ένας περήφανος για την καταγωγή του λαός με δεινοπαθήματα αιώνων. Γενναίοι πολεμιστές του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πιστοί ακρίτες στην Βυζαντινή αυτοκρατορία, για να επιβιώσουν εκσλαβίζονται γλωσσικά και εξισλαμίζονται θρησκευτικά. Ακόμη και οι Βούλγαροι επιστήμονες ομολογούν ότι «οι Πομάκοι δεν είναι ούτε Βούλγαροι, ούτε Τούρκοι».
Τί άλλο θα μποούσαν να είναι, όπως γράφει ο Πολύδωρας Παπαχριστοδούλου, «παρά καταγωγής από αρχαίο θρακικό φύλο». Αυτό επιβεβαιώνεται και από την διατήρηση των πανάρχαιων ελληνικών ηθών και εθίμων, αφού είναι συνεχιστές των βακχικών και ορφικών μυστηρίων.
Ας μάθουμε επιτέλους ποιά είναι η καταγωγή των Πομάκων.
Εγκληματική η αδιαφορία των Ελληνικών κυβερνήσεων από της υπογραφής της Λοζάνης μέχρι και σήμερα.
Εξομοιώνουν τους αυτόχθονες Πομάκους της Δυτικής Θράκης με τους τουκογενείς οθωμανούς.
Στα μειονοτικά σχολεία διδάσκονται την τουρκική γλώσσα. Ενώ έχει γραφεί η πομακική γλώσσα, αλλά δεν την έχει αναγνωρίσει το κράτος μας, η Άγκυρα δια του Τουρκικού προξενείου Κομοτηνής κάνει τα πάντα για να διαστρέψει την συνείδηση των πολυβασανισμένω και παραγκωνισμένων Πομάκων προς την «τουρκοποίησή» τους.
Ακόμη όμως αντιδρούν δυναμικά, «θέλουν Ελληνικά σχολεία να μαθαίνουν τα παιδιά τους Ελληνικά» και βροντοφωνάζουν είμαστε Έλληνες Πομάκοι!
Χρειάζεται αμέριστο ενδιαφέρον και αποφασιστικότητα πό την Πολιτεία για να σώσουν τις 41.000 Πομάκων αλλά και την Θράκη μαζί από τον κίνδυνο που καραδοκεί την ευκαιρία η γείτων Τουρκία.
(κείμενο της κας Αιμιλίας Λαδοπούλου, επιτίμου προέδρου της Ενώσεως Κομοτηναίων και αντιπροέδρου της Εθνικής Ενώσεως Βορείων Ελλήνων)
